بازار ارزهای دیجیتال پر از صرافی‌های مختلف است، اما یکی از اولین تصمیم‌هایی که هر معامله‌گر باید بگیرد، انتخاب بین صرافی متمرکز (CEX) و صرافی غیرمتمرکز (DEX) است.
هرکدام از این دو نوع صرافی مزایا، معایب و نحوه عملکرد متفاوتی دارند که در ادامه به صورت کامل بررسی می‌کنیم.
صرافی متمرکز (CEX) چیست؟
صرافی متمرکز همان پلتفرم‌هایی هستند که توسط یک شرکت یا نهاد مشخص مدیریت می‌شوند.
کاربران در این صرافی‌ها حساب کاربری می‌سازند، احراز هویت می‌کنند و دارایی خود را در کیف پول صرافی نگهداری می‌نمایند.
نمونه‌های معروف صرافی متمرکز:
Binance، KuCoin، Bybit، MEXC، OKX، Bitget
ویژگی‌های اصلی:
- وجود سرور مرکزی برای مدیریت حساب‌ها
- انجام معاملات از طریق دفتر سفارش (Order Book)
- نیاز به ثبت‌نام و احراز هویت (KYC)
- رابط کاربری ساده و مناسب برای همه
صرافی غیرمتمرکز (DEX) چیست؟
صرافی غیرمتمرکز یا DEX بر بستر قراردادهای هوشمند (Smart Contracts) در بلاک‌چین ساخته شده و هیچ شخص یا شرکت مرکزی آن را کنترل نمی‌کند.
کاربران مستقیماً از کیف پول شخصی خود معامله می‌کنند و نیازی به انتقال دارایی به صرافی ندارند.
نمونه‌های معروف صرافی غیرمتمرکز:
Uniswap، PancakeSwap، SushiSwap، 1inch، dYdX
ویژگی‌های اصلی:
- بدون نیاز به احراز هویت یا ثبت‌نام
- دارایی همیشه در اختیار کاربر
- تراکنش‌ها به‌صورت شفاف روی بلاک‌چین ثبت می‌شوند
- کارمزد شبکه (گس‌فی) برای هر معامله
مقایسه صرافی متمرکز و غیرمتمرکز
| ویژگی‌ها | صرافی متمرکز (CEX) | صرافی غیرمتمرکز (DEX) |
|---|---|---|
| مالکیت دارایی | در اختیار صرافی | در اختیار کاربر |
| احراز هویت (KYC) | معمولاً اجباری | معمولاً اختیاری یا حذف‌شده |
| امنیت | ریسک هک صرافی وجود دارد | امنیت بیشتر چون کلید خصوصی نزد کاربر است |
| کارمزد معامله | معمولاً کمتر | وابسته به گس‌فی شبکه |
| سرعت انجام معامله | بسیار بالا | بسته به ترافیک شبکه |
| پشتیبانی کاربر | پشتیبانی ۲۴ ساعته | معمولاً ندارد |
| نقدینگی (Liquidity) | بسیار بالا | معمولاً کمتر |
| دسترسی ایرانی‌ها | نیاز به VPN در بیشتر موارد | بدون محدودیت با ولت غیرمتمرکز |
| مناسب برای | کاربران تازه‌کار و حرفه‌ای | کاربران حرفه‌ای و آشنا با بلاک‌چین |
مزایا و معایب هرکدام
مزایای صرافی متمرکز:
- سرعت بالا و اجرای سریع معاملات
- رابط کاربری آسان
- امکان معامله با اهرم (Leverage)
- پشتیبانی از کارت بانکی و ارز فیات
معایب صرافی متمرکز:
- احتمال بلوکه شدن حساب کاربران ایرانی
- کنترل دارایی در دست صرافی
- نیاز به احراز هویت
مزایای صرافی غیرمتمرکز:
- حفظ حریم خصوصی و ناشناس بودن
- دارایی همیشه در کنترل کاربر
- دسترسی بدون محدودیت جغرافیایی
معایب صرافی غیرمتمرکز:
- کارمزد بالا در زمان شلوغی شبکه
- رابط کاربری سخت‌تر برای مبتدی‌ها
- نبود پشتیبانی در صورت اشتباه یا خطا
کدام‌یک بهتر است؟ CEX یا DEX؟
پاسخ بستگی به نیاز شما دارد:
- اگر دنبال سادگی، سرعت و پشتیبانی هستید → صرافی متمرکز انتخاب بهتری است.
- اگر امنیت، کنترل دارایی و آزادی عمل برایتان مهم‌تر است → صرافی غیرمتمرکز گزینه مناسب‌تری است.
بسیاری از تریدرهای حرفه‌ای از هر دو نوع صرافی استفاده می‌کنند:
معاملات روزانه خود را در CEX انجام می‌دهند و دارایی‌های اصلی‌شان را در کیف پول شخصی و DEX نگهداری می‌کنند.
جمع‌بندی
صرافی متمرکز و غیرمتمرکز هر دو نقش مهمی در اکوسیستم کریپتو دارند.
CEXها تجربه کاربری آسان و نقدینگی بالا فراهم می‌کنند، در حالی که DEXها کنترل کامل دارایی و حریم خصوصی بیشتر ارائه می‌دهند.
بهترین روش، شناخت دقیق نیازها و ترکیب استفاده از هر دو نوع صرافی است تا هم امنیت حفظ شود و هم معاملات روان و سریع انجام گیرد.