در دنیای ارزهای دیجیتال، روش‌های مختلفی برای معامله وجود دارد که هر کدام میزان ریسک، سود و سازوکار خاص خود را دارند.
سه نوع رایج از معاملات در صرافی‌ها عبارت‌اند از: اسپات (Spot)، مارجین (Margin) و فیوچرز (Futures).
در ادامه به زبان ساده تفاوت این روش‌ها را بررسی می‌کنیم.
معاملات اسپات (Spot Trading) چیست؟
در معاملات اسپات، خرید و فروش به‌صورت آنِی و واقعی انجام می‌شود. یعنی شما یک ارز دیجیتال را با ارز دیگر (مثل تتر یا بیت‌کوین) مبادله می‌کنید و همان لحظه مالک دارایی جدید می‌شوید.
مثال:
اگر شما ۱۰۰ تتر دارید و بیت‌کوین را با قیمت ۵۰٬۰۰۰ دلار می‌خرید، بلافاصله مقدار مشخصی بیت‌کوین وارد کیف پول صرافی شما می‌شود.
ویژگی‌ها:
- مالکیت واقعی دارایی
- بدون اهرم (Leverage)
- ریسک کم‌تر نسبت به سایر روش‌ها
- مناسب برای هولد یا معاملات کم‌ریسک
معاملات مارجین (Margin Trading) چیست؟
در معاملات مارجین، شما می‌توانید با استفاده از سرمایه قرضی از صرافی حجم معامله‌تان را چند برابر کنید.
صرافی به شما وام می‌دهد تا با اهرم (Leverage) معامله بزرگ‌تری باز کنید.
مثال:
اگر ۱۰۰ دلار دارید و از اهرم ×۵ استفاده کنید، می‌توانید معامله‌ای به ارزش ۵۰۰ دلار باز کنید.
در صورت سود، ۵ برابر سود می‌برید، اما در صورت ضرر هم ۵ برابر ضرر خواهید کرد.
ویژگی‌ها:
- استفاده از وام صرافی (اهرم)
- امکان سود یا ضرر چندبرابری
- ریسک بالا (احتمال لیکوئید شدن دارایی)
- نیاز به دانش مدیریت ریسک
مزایا:
افزایش سود با سرمایه کم
معایب:
احتمال از بین رفتن کامل سرمایه در صورت تحلیل اشتباه
معاملات فیوچرز (Futures Trading) چیست؟
معاملات فیوچرز یا آتی به شما اجازه می‌دهند بدون نیاز به داشتن دارایی واقعی، روی افزایش یا کاهش قیمت آینده شرط‌بندی کنید.
در واقع، شما قراردادی باز می‌کنید که مشخص می‌کند قیمت دارایی در آینده بالا می‌رود یا پایین می‌آید.
دو نوع پوزیشن در فیوچرز:
- لانگ (Long): پیش‌بینی افزایش قیمت
- شورت (Short): پیش‌بینی کاهش قیمت
ویژگی‌ها:
- امکان معامله دوطرفه (خرید و فروش)
- استفاده از اهرم‌های بسیار بالا (تا ×100)
- بدون مالکیت واقعی دارایی
- مناسب برای تریدرهای حرفه‌ای
مثال:
اگر بیت‌کوین در ۳۰٬۰۰۰ دلار باشد و شما پوزیشن شورت باز کنید، با هر کاهش قیمت سود می‌کنید.
اما اگر قیمت بالا برود، ممکن است لیکوئید شوید.
مقایسه معاملات Spot، Margin و Futures
| ویژگی‌ها | اسپات (Spot) | مارجین (Margin) | فیوچرز (Futures) |
|---|---|---|---|
| مالکیت دارایی | واقعی | واقعی | مجازی (قراردادی) |
| اهرم (Leverage) | ندارد | دارد (مثلاً ×3 یا ×5) | دارد (تا ×100) |
| ریسک | کم | متوسط تا زیاد | بسیار زیاد |
| مناسب برای | مبتدی‌ها و هولدرها | تریدرهای با تجربه | حرفه‌ای‌ها |
| جهت معامله | فقط خرید | خرید | خرید و فروش (دوطرفه) |
| احتمال لیکوئید شدن | ندارد | دارد | دارد |
| زمان معامله | بلافاصله انجام می‌شود | وابسته به اهرم و مارجین | قراردادهای باز و مداوم |
کدام نوع معامله برای شما مناسب‌تر است؟
- اگر تازه‌کار هستید یا می‌خواهید ارزها را نگهداری کنید → معاملات اسپات بهترین انتخاب است.
- اگر تجربه دارید و می‌خواهید سود بیشتری با سرمایه کم بگیرید → مارجین مناسب‌تر است.
- اگر تریدر حرفه‌ای هستید و با ریسک بالا مشکلی ندارید → فیوچرز انتخاب شماست.
نکته مهم برای تریدرهای ایرانی
در برخی صرافی‌ها (مثل Binance یا Bybit) معاملات مارجین و فیوچرز برای کاربران ایرانی بسته شده است.
اما صرافی‌هایی مثل MEXC، Bitget، CoinEx هنوز بدون احراز هویت (KYC) این خدمات را ارائه می‌دهند.
جمع‌بندی
- اسپات: معامله واقعی و امن با ریسک کم
- مارجین: استفاده از وام و اهرم برای افزایش سود و ریسک
- فیوچرز: پیش‌بینی آینده قیمت و معامله دوطرفه با ریسک بسیار بالا
شناخت تفاوت این سه نوع معامله باعث می‌شود انتخاب هوشمندانه‌تری داشته باشید و سرمایه خود را بهتر مدیریت کنید.